Lodosan (Nafarroa) jaioa eta Marcelino Vergara Lodosako UGTko militantearen alaba. 1931n Marcelino Lodosako UGTko presidente izendatu zuten. Oso urte nahasiak izan ziren, udalak desegin eta udal-gestorak sortu zituzten. Marcelino Lodosako udal-gestoraren buru izateko izendatu zuten, beste bi kiderekin batera.

Garai hartan, Fronte Popularrak nekazariak herri lurrak berreskuratzera eta berriro landatzera gonbidatzen zituen. Udalerriaren lurrak izan ziren, ondoren, kondeei, markesei eta lurjabeei oparitutakoak, emandako zerbitzuen ordainetan. Nekazariek lur horiek berreskuratzea nahi zuten, eta lurrik ez zuten jornalari eta errentariei ematea, berriro landu ahal izateko. Gobernadore probintzialak, oro har, aurka zeuden, eta horrek istilu izugarriak eragin zituen, batez ere Nafarroako erriberan. Horren guztiaren ondorioz, 1934ko urrian, Lodosan atxiloketa ugari egin ziren, horien artean Marcelinorena, handik gutxira gaixotu eta hil zena, 1935eko urrian.

Maria Dolores 12 urterekin hasi zen zapatilen fabrika batean lanean. Ondoren, UGTn afiliatu zen, aitarekin bat zetorrelako. Honen borrokari jarraituz, 1936ko maiatzaren 12an, Lodosan hainbat greba deitu ziren, horien artean Simon Rojas fabrikarena, Maria Doloresek lan egiten zuen zapatilen fabrikarena. Neska piketean zegoen, eta beste emakume batekin borrokan ari zela, mantalatik heldu eta botoi batzuk hautsi zizkion. Geroago, atxilotu zutenean, hori izan zen salaketetako bat. Altxamendu militarraren ondoren, Lodosako errepresioa oso gogorra izan zen. Altxamenduaren egunetara, asko ezkutatu egin ziren errepresioaren beldur, tartean Maria Doloresen anaia bat, 17 urte zituela. Senide baten baratzean ezkutatu zen, eta egun batzuk ezkutatuta eman ondoren, Guardia Zibilaren kuartelera joan zen, beldurrik ez zuela izan behar sinetsita, ez baitzuen ezer egin. Atxilotu eta San Cristobalgo presondegira eraman zuten.

Maria Dolores 1936ko abuztuaren 5ean atxilotu zuten, beste 5 emakumerekin batera, eta Lizarrara eraman zituzten kamioian. Lizarrara fusilatzera zihoazela jakinda atera ziren Lodosatik. Kamioian, herrietatik igarotzean, zutitzera behartzen zituzten, jendeak iraindu zitzan. Lizarrara iritsi eta hango kaleetatik paseatu ondoren, zuzenean Iruñeko emakumeen espetxera eraman zituzten; uste da arrazoia izan zela Lizarrako espetxean lekurik ez zegoela. Gaueko ateratzeen beldur ziren etengabe; izan ere, kartzelariek gauez ateak ireki eta izenak esaten zituztenean, ateratzen zirenak ez ziren itzultzen, fusilatu egiten zituzten. Abenduaren 8an, erabat sinetsi gabe, aske irten ziren. Irteeran, Iruñean geratu ziren denbora batez, eta gero Zaragozara joan ziren. Han, Maria Doloresek zapatilen fabrika batean aurkitu zuen lana. Ez zuten herrira itzuli nahi beldurragatik, anaia hil zuten eta familia politikoki oso markatua zegoen.

1936ko azaroaren 6an, epaiketarik eta aurretiazko zigorrik gabe, Ezkabako gotorlekuan anaia eta Lodosako beste 19 hil zituzten. Prozesua beti berdina zen: espetxetik aske ateratzen ziren, falangistek kanpoan itxaroten zieten, kamioi batean sartu eta fusilatzera eramaten zituzten. Horrekin, gainera, zigorra bikoitza zen, uzten zituzten alargunek ezin baitzuten berriro ezkondu, ez baitzen inon agertzen senitartekoaren heriotza. Ofizialki ez ziren alargunak, senarrak desagertuak zituzten, eta, gainera, bazekiten aske irten zirela espetxetik.

Bestalde, Maria Doloresen arreba gazteago bati, Lodosako emakume talde batekin batera, ilea larru-arras, errizino-olioa eman eta herrian zehar paseatu zituzten. Harek ez zuen berriro hitz egin gaiaz.

Maria Dolores Lezora joan zen bizitzera, geroago bere senarra izango zen Juan Labordeta Santos ezagutu zuenean.